ஜூன் 1963ஆம் ஆண்டு, நேரு தனது மகள் இந்திரா காந்தியுடன் பஹல்காமிற்குச் சென்றார். அந்த நேரத்தில், அவருக்கு அரசியல் பிரச்சினைகள் இருந்தன. மேலும், அவரது உடல்நிலை மோசமடைந்து வந்தது. அவர் விடுமுறையில் இருந்தபோதிலும், அவர் இன்னும் சில அரசியல் பணிகளைச் செய்தார்.
கடந்த மாதம், பாகிஸ்தானால் ஆதரிக்கப்பட்ட பயங்கரவாதிகள் பஹல்காமில் 26 அப்பாவி மக்களைக் கொன்றனர். இது இந்தியா ஆபரேஷன் சிந்தூரைத் தொடங்க வழிவகுத்தது. பஹல்காம் இந்தியாவின் முதல் பிரதம மந்திரி பண்டிட் ஜவஹர்லால் நேருவுடன் சுவாரஸ்யமான தொடர்பைக் கொண்டுள்ளது.
மே 1964ஆம் ஆண்டு அவர் இறப்பதற்கு சுமார் பதினொரு மாதங்களுக்கு முன்பு, பஹல்காமில் இந்திரா காந்தியுடன் 10 நாட்கள் விடுமுறையைக் கழித்தார். இதுவே அவரது கடைசி விடுமுறை.
அப்போது, பஹல்காம் ஏற்கனவே சுற்றுலாப் பயணிகளுக்கு ஒரு பிரபலமான இடமாக இருந்தது. இந்தியா சுதந்திரம் அடைவதற்கு முன்பே மக்கள் சாலை வழியாக அதை அடையலாம். ஐரோப்பியர்கள் மற்றும் இந்தியர்கள் இருவரும் அதைப் பார்வையிட்டனர். 1943ஆம் ஆண்டு, சச்சிதானந்த சின்ஹா காஷ்மீர்: ஆசியாவின் விளையாட்டு மைதானம் (Kashmir: The Playground of Asia) என்ற புத்தகத்தை எழுதினார். பஹல்காமின் அழகிய மலைகள், எளிதான பயணம், முகாம் இடங்கள், மீன்பிடித்தல் மற்றும் புதிய காலநிலைக்காக அவர் பாராட்டினார்.
பைன் காடுகள் வழியாக இரண்டு மைல் நடைப்பயணம் மேற்கொள்ளும் பைசரன் பற்றியும் சின்ஹா பேசினார். இந்தப் பள்ளத்தாக்கில்தான் ஏப்ரல் 22 அன்று பாகிஸ்தானின் ஆதரவுடன் பயங்கரவாதிகள் தாக்குதல் நடத்தினர்.
விடுமுறை மற்றும் சில அரசியல் பணிகள்
ஜூன் 1963ஆம் ஆண்டு, நேரு ஒரு கடினமான காலகட்டத்தில் ஓய்வு எடுத்தார். அவர் பல அரசியல் பிரச்சினைகளைச் சமாளித்து வந்தார். அவரது உடல்நிலை மோசமடைந்து வந்தது. மேலும், 1962ஆம் ஆண்டு சீனாவுடனான போரால் இந்தியா இன்னும் பாதிக்கப்பட்டது.
ஜூன் 18, 1963ஆம் ஆண்டு, அன்று நேரு ஸ்ரீநகருக்கு வந்தார். அவர் தனது மகள் இந்திரா மற்றும் அவரது இரண்டு பேரன்களான ராஜீவ் (18) மற்றும் சஞ்சய் காந்தி (16) ஆகியோருடன் இருந்தார்.
அவர்கள் ஸ்ரீநகரில் உள்ள விருந்தினர் மாளிகையான சாஷ்மே ஷாஹியில் தங்கினர். அவர் வந்த நாளில், அரசியல் பற்றி விவாதிக்க நேரு மாநில அதிகாரிகளுடன் தேநீர் சந்திப்பில் ஈடுபட்டார்.
ஸ்ரீநகரில் இருந்தபோது, தேசிய மாநாட்டு கட்சி உறுப்பினர்களிடம் நேரு பேசினார். சீனா-பாகிஸ்தான் கூட்டணி காஷ்மீரில் பாகிஸ்தானுக்கு உதவாது என்று அவர் கூறினார்.
ஸ்ரீநகருக்குப் பிறகு, நேரு சுமார் 90 கி.மீ தொலைவில் உள்ள பஹல்காமுக்கு சென்றார். அங்கு அவர் பெரும்பாலும் ஓய்வெடுத்து அரசியலில் இருந்து விலகி இருந்தார்.
ஜூன் 21 அன்று, ஆந்திரப் பிரதேச முதல்வர் நீலம் சஞ்சீவ ரெட்டிக்கு ஒரு கடிதம் எழுதினார். ரெட்டி தனது வேலையிலிருந்து நீக்கப்பட்டதாக வதந்திகள் பொய்யானவை என்று கூறினார்.
ஜூன் 24 அன்று, நேரு ஒரிசா முதலமைச்சர் பிஜு பட்நாயக்கை சந்தித்து, அரசாங்க மறுசீரமைப்பு குறித்துப் பேசினார்.
ஜூன் 26 அன்று, நேரு, பஹல்காம் அருகே உள்ள அரு பள்ளத்தாக்குக்குச் சென்று, பஹல்காம் வழியாகப் பாயும் நதியின் மூலமான கோலாஹோய் பனிப்பாறையையும் பார்வையிட்டார்.
ஜூன் 28 அன்று அவர் டெல்லிக்குத் திரும்பினார். ஜம்மு-காஷ்மீரைச் சேர்ந்த தலைவர்கள் அவரை வரவேற்றனர், மேலும் பல முக்கிய இந்திய அமைச்சர்கள் அவரை டெல்லியில் வரவேற்றனர்.
நேருவுக்கு ஒரு கடினமான நேரம்
நேரு இல்லாதபோதும், அவரது அரசியல் பிரச்சனைகள் அதிகரித்து வந்தன. ஜூன் 26 அன்று, அவரது இரண்டு அமைச்சர்கள் ராஜினாமா செய்தனர். விமான நிலையத்தில் இது குறித்து கேட்டபோது, நிலைமையை நிர்வகிக்கத் திட்டங்கள் இருப்பதாகவும், புதிய அமைச்சரவையை அமைக்க அவசரப்படவில்லை என்றும் நேரு கூறினார்.
1962ஆம் ஆண்டின் தொடக்கத்தில், நேருவின் கட்சி தேர்தலில் பெரும்பான்மையுடன் வெற்றி பெற்றது. ஆனால், அந்த ஆண்டின் பிற்பகுதியில் சீனாவுடனான போர் ஒரு பெரிய பின்னடைவாக அமைந்தது. மேலும், நேருவின் உடல்நிலை மோசமடைந்தது.
ஆகஸ்ட் 1963-ஆம் ஆண்டில், நேருவின் அரசாங்கம் ஒரு நம்பிக்கையில்லா தீர்மானத்தை எதிர்கொண்டது. அதாவது எதிர்க்கட்சி அவரது தலைமையை சவால் செய்தது.
தனது கட்சியை வலுப்படுத்த, நேரு செப்டம்பர் 1963-ஆம் ஆண்டில் காமராஜ் திட்டத்தை ஆதரித்தார். இந்தத் திட்டம் அமைச்சர்கள் மற்றும் மாநிலத் தலைவர்களை ராஜினாமா செய்யும்படி கேட்டுக் கொண்டது. இதனால் நேரு அரசாங்கத்தையும் கட்சியையும் மறுசீரமைக்க முடியும் என நம்பினார். சிலர் இதில் அதிருப்தி அடைந்தனர். காமராஜ் புதிய காங்கிரஸ் கட்சியின் தலைவரானார்.
நேருவின் உடல்நிலை மோசமடைந்து கொண்டே வந்தது. ஜனவரி 1964ஆம் ஆண்டில், புவனேஸ்வரில் நடந்த ஒரு பெரிய காங்கிரஸ் கூட்டத்தின் போது அவர் மிகவும் நோய்வாய்ப்பட்டார். அவர் மே 27, 1964ஆம் ஆண்டு அன்று இறந்தார்.