ராகல் தாஸ் பானர்ஜி, இந்திய தொல்லியல் துறை (Archaeological Survey of India (ASI)) முதல் இந்தியத் தலைவர் தயா ராம் சாஹ்னி மற்றும் மாதவ் சரூப் வாட்ஸ் ஆகிய மூன்று இந்திய தொல்லியல் துறை அதிகாரிகள் இந்த கண்டுபிடிப்பை மேற்கொண்டனர்.
5,000 ஆண்டுகளுக்கு முன்பு, சிந்து சமவெளி நாகரிக (Indus Valley Civilization (IVC)) மக்கள் ஹரப்பா மற்றும் மொகஞ்சதாரோ போன்ற நகரங்களை உருவாக்கினர். ஒரு நாகரிகத்தின் முக்கிய அம்சங்களான ஸ்கிரிப்ட், அளவீட்டிற்கான தரப்படுத்தப்பட்ட பைனரி மற்றும் தசம அமைப்புகள், எழுத்து அல்லது விலங்கு உருவங்களுடன் கூடிய முத்திரைகள், 1: 2: 4 விகிதத்தில் ஒரே மாதிரியான எரிந்த செங்கற்கள், நேர்த்தியான மட்பாண்டங்கள் மற்றும் மேம்பட்ட வடிகால் அமைப்பு ஆகியவற்றை அவர்கள் உருவாக்கினர். ஒரு பெண்ணின் வெண்கல சிலை இந்த நாகரிகத்தின் சின்னமாகும். மேலும், தாடி வைத்த பூசாரியின் சிலை மற்றும் யூனிகார்ன் மற்றும் காளைகளைக் காட்டும் முத்திரைகள். இருப்பினும், இந்த முத்திரைகளில் உள்ள எழுத்துக்கள் இன்னும் ஆய்வு செய்யப்படவில்லை.
இந்த கண்டுபிடிப்பின் அதிகாரப்பூர்வ அறிவிப்பை 1924-ஆம் ஆண்டில் இந்திய தொல்பொருள் ஆய்வு நிறுவனத்தின் (ASI) இயக்குநர் ஜெனரல் ஜான் மார்ஷல் வெளியிட்டார். இதை அவர் இல்லஸ்ட்ரேட்டட் நியூஸ் லண்டனில் (Illustrated News London) எழுதினார். "இந்திய தொல்பொருட்களைப் பற்றிய நமது அறிவு இன்றுவரை கிறிஸ்துவுக்கு முந்தைய மூன்றாம் நூற்றாண்டுக்கு மேல் நம்மை அழைத்துச் செல்லவில்லை. ஆனால், இப்போது எதிர்பாராத விதமாக பஞ்சாபின் தெற்குப் பகுதியிலும், சிந்துவிலும் முற்றிலும் புதிய வகைப் பொருள்கள் கண்டுபிடிக்கப்பட்டுள்ளன.
இந்த எச்சங்கள் கண்டுபிடிக்கப்பட்ட இரண்டு தளங்கள் சுமார் 400 மைல் தொலைவில் உள்ளன. ஒன்று பஞ்சாபின் மாண்ட்கோமரி மாவட்டத்தில் உள்ள ஹரப்பாவில் உள்ளது; மற்றொன்று சிந்துவின் லர்கானா மாவட்டத்தில் உள்ள மொகஞ்சதாரோவில் அமைக்கப்பட்டது. இந்த இரண்டு இடங்களிலும், செயற்கை மண்மேடுகளின் பரந்த விரிவாக்கம் உள்ளது.
மார்ஷல் இந்த கண்டுபிடிப்பை அறிவித்தாலும், ராகல் தாஸ் பானர்ஜி, இந்திய தொல்பொருள் ஆய்வு நிறுவனத்தின் (ASI) முதல் இந்தியத் தலைவரான தயா ராம் சாஹ்னி மற்றும் மாதவ் சரூப் வாட்ஸ் ஆகிய மூன்று இந்திய தொல்பொருள் ஆய்வு நிறுவனத்தின் அதிகாரிகளின் முயற்சியால் இது சாத்தியமானது என்பதைக் கவனத்தில் கொள்ள வேண்டும்.
ஹரப்பா மற்றும் மொகஞ்சதாரோவின் கண்டுபிடிப்பு இந்தியத் துணைக் கண்டத்தில் ஒரு பண்டைய நாகரிகம் இருப்பதை மறுக்கும் காலனித்துவ கோட்பாடுகளுக்கு சவால் விடுத்தது. ஹரப்பா அகழ்வாராய்ச்சி மற்றும் தோலாவிரா, கலிபங்கன் மற்றும் ராக்கிகர்ஹி போன்ற புதிய தளங்கள், அதன் உச்சத்தில், இந்த நாகரிகம் மேற்கில் பலுசிஸ்தானிலிருந்து மேற்கு உத்தரப்பிரதேசம், வடகிழக்கு ஆப்கானிஸ்தான் மற்றும் தெற்கில் கடலோர குஜராத் வரை 1,500 கி.மீ க்கும் அதிகமான பரப்பளவை உள்ளடக்கியது என்று கூறுகின்றன.
டிம் டைசன் "இந்தியாவின் மக்கள்தொகை வரலாறு: முதல் நவீன மக்கள் முதல் இன்றைய நாள் வரை"(A Population History of India: From the First Modern People to the Present Day) என்ற புத்தகத்தில் எழுதுகிறார், "மொகஞ்சதாரோ மற்றும் ஹரப்பா ஒவ்வொன்றும் 30,000 முதல் 60,000 வரை மக்களைக் கொண்டிருந்திருக்கலாம். இந்த மற்றும் பிற நகரங்களை வழங்குவதற்கு நீர்வழிப் போக்குவரத்து முக்கியமானது. பெரும்பான்மையான மக்கள் கிராமப்புறங்களில் வாழ்ந்தனர். சிந்து சமவெளி நாகரிகம் உச்சத்தில் இருந்தபோது, துணைக்கண்டம் 4-6 மில்லியன் மக்களைக் கொண்டிருந்திருக்கலாம்.
இன்று, 900 க்கும் மேற்பட்ட Iசிந்து சமவெளி நாகரிக தளங்கள் உள்ளன. இருப்பினும், 10% மட்டுமே அகழ்வாராய்ச்சி செய்யப்பட்டுள்ளன. இந்த தளங்கள் அனைத்தும் இணைக்கப்பட்ட ஹரப்பா நகரங்களின் ஒரு பகுதியாக இருந்ததா என்பதை உறுதிப்படுத்துவது கடினம்.
Iசிந்து சமவெளி நாகரிகங்கள் பற்றிய ஒரு சுவாரஸ்யமான கண்டுபிடிப்பு கண்டங்களுக்கு இடையேயான வர்த்தகத்தின் சான்றுகள் ஆகும். "டன் கணக்கில் ஹரப்பா பார்லி, பருத்தி, அரிசி மற்றும் கோதுமை, அத்துடன் சொல்லமுடியாத அளவு டர்க்கைஸ் மற்றும் அகேட் ஆகியவை நவீன லோத்தல் மற்றும் தோலாவிராவுக்கு அருகிலுள்ள துறைமுக நகரங்களிலிருந்து ஆண்டுதோறும் புறப்படுகின்றன. இந்த பொருட்கள் தில்முன் (பஹ்ரைன்) மற்றும் மாகன் (அநேகமாக ஓமான்) நகரங்களுக்கும், மேலும் மெசபோடோமியா நகரத்திற்கும் பயணித்தன. அங்கு வசிப்பவர்கள் சிந்து சமவெளியின் நிலங்களை மெலூஹா என்று அறிந்திருந்தனர்.
சிந்து சமவெளி மட்பாண்டங்கள் ஏற்கனவே ஓமானில் கண்டுபிடிக்கப்பட்டுள்ளன. அங்கு சமீபத்தில் கண்டுபிடிக்கப்பட்ட கியூனிஃபார்ம் கல்வெட்டு மெலூஹா மொழியின் மொழிபெயர்ப்பாளர் தேவைப்படுபவர்களுக்கு சேவைகளை வழங்குகிறது. பண்டைய பஹ்ரைன் மற்றும் ஓமானில் உள்ள துறைமுகங்கள் இரண்டு நாகரிகங்களுக்கிடையேயான வர்த்தகத்தை எளிதாக்கியிருக்கலாம் என்று மார்க் ஜேசன் கில்பர்ட் உலக வரலாற்றில் தெற்காசியா (South Asia in World History) எழுதுகிறார்.
ஹரப்பா மீதான உரிமைகோரல்கள் தீவிரமடைந்துள்ளன. இந்து பெரும்பான்மைவாதத்தின் எழுச்சி இந்தியாவில் சிலர் இந்தியாவை நாகரிகத்தின் தொட்டில் என்று சித்தரிக்க தொல்பொருள் மற்றும் வரலாற்றைப் பயன்படுத்த வழிவகுத்தது. புராண நதியான சரஸ்வதி நதியை அடிப்படையாகக் கொண்ட சரஸ்வதி நாகரிகம் என்று சிந்து சமவெளி என்ற பெயரை மாற்ற வேண்டும் என்ற கோரிக்கைகள் தொடர்ந்து உள்ளன.
பிரபல தொல்பொருள் ஆராய்ச்சியாளர் சிரீன் ரத்னாகர் கூறுகையில், "ஒரு பண்டைய மேட்டில், ஹரப்பா மற்றும் மொஹெஞ்சொ-தாரோவில் உள்ளதைப் போன்ற ஒரே ஒரு பானை மற்றும் இரண்டு மணி கழுத்தணிகள் மட்டுமே காணப்பட்டால், மொத்தமாக வேறு வகையான மட்பாண்டங்கள், கருவிகள் மற்றும் ஆபரணங்கள் இருந்தால், அந்த இடத்தை நாம் ஹரப்பா என்று அழைக்க முடியாது. அதற்கு பதிலாக இது ஹரப்பா தொடர்புகளைக் கொண்ட ஒரு தளம்.
கிமு 1900-1500 இடையில் ஆற்றுப் படுகைகளை மாற்றிய பூகம்பங்கள் மற்றும் பிற இயக்கங்கள் காரணமாக சிந்து சமவெளி நகரத்தின் முடிவு இருந்து இருக்கலாம்.
"சிந்து சமவெளி நாகரிகம் ஆரியருக்கு முந்தையது. சிந்து சமவெளி நாகரிகம் அல்லது மொழிகள் ஆரியருக்கு முந்தையதாக இருந்திருக்க வேண்டும்" என்று மார்ஷல் ஊகித்தார். அவற்றில் ஒன்று அல்லது திராவிடர்களாக இருந்திருக்கலாம். ஏனெனில், வட இந்தியாவின் பெரும்பகுதியில் ஆரியர்களின் முன்னோடிகள் திராவிட மொழி பேசும் மக்கள்தான். சிந்துவெளிப் பண்பாட்டைப் போல முன்னேறிய பண்பாட்டைக் கொண்டிருந்தவர்கள் அவர்கள்தான்...."
மார்ஷல் நினைவு சிலை அமைக்கப் போவதாக தமிழக முதல்வர் மு.க.ஸ்டாலின் சமீபத்தில் அறிவித்திருப்பது ஹரப்பாவுக்கும் ஆரியர்களுக்கு முந்தைய திராவிடர்களுக்கும் உள்ள தொடர்பை வெளிச்சம் போட்டுக் காட்டுகிறது.
ஹிஸ்டோரிசிட்டி என்பது எழுத்தாளர் வாலே சிங்கின் ஒரு கட்டுரை. இது ஒரு நகரத்தின் கதையை செய்திகளில் விவரிக்கிறது மற்றும் அதன் ஆவணப்படுத்தப்பட்ட வரலாறு, புராணங்கள் மற்றும் தொல்பொருள் அகழ்வாராய்ச்சிகள் வரை செல்கிறது.